زیتون

زیتون
زیتون که نام علمی آن اولئا اوروپا می‌باشد از خانواده اولئاسه است در این خانواده جنسهای زیادی که اغلب آنها در نواحی گرم یا نیمه گرم زندگانی می‌کنند وجود دارد. از حیث ظاهر این گیاهان تفاوت زیادی با یکدیگر دارند و از درختچه تا درخت بلندترین بین آنها مشاهده می‌شود.
موطن اصلی و قدمت زیتون
زیتون تقریبا از 3000 سال قبل از میلاد مسیح مورد استفاده قرار می‌گرفته است. این گیاه از نواحی گرم و نیمه گرم می‌باشد و موطن اصلی آن را در سوریه و جنوب ترکیه می‌دانند و از این نقاط به سایر نواحی که دارای آب و هوای مدیترانه‌ای هستند برده شد و اکنون از دامنه‌های غربی هیمالیا در شرق تا سواحل اقیانوس اطلس در مغرب و در دو طرف دریای مدیترانه درخت زیتون کاشته می‌شود. علاوه بر نواحی نامبرده در آمریکای شمالی و آمریکای جنوبی و استرالیا این محصول را نیز می‌کارند و مورد استفاده قرار می‌دهند.
مشخصات گیاه شناسی درخت زیتون
برگ درخت زیتون متقابل و باریک و سبز تیره و دائمی و همیشه سبز است. برگ نسبتا ضخیم بوده و در قسمت فوقانی یعنی روی سطح برگ کاملا صاف و صیقلی است در صورتی که در سطح زیرین آن دسته‌های متفرق کرک مشاهده می‌شود. این کرکها در اطراف روزنه قرار دارند و نقش آنها جلوگیری از تبخیر در موقع گرما و خشکی هوا می‌باشد. جوانه گل زیتون در اواخر تابستان بین برگ و ساقه جوان همان سال ظاهر می‌شود ولی به حال رکود باقی می‌ماند تا بهار سال بعد که این جوانه رشد کرده و شاخه تولید می‌کند. گل زیتون دارای چهار گلبرگ و دو پرچم است و گل آذین آن خوشه‌ای است.جوانه گل روی شاخه همان سال ظاهر می‌شود ولی میوه زیتون روی شاخه سال قبل قرار دارد. تعداد گل در هر خوشه و بنابراین در تمام درخت خیلی زیاد است لذا مقدار دانه گرده نیز زیاد می‌باشد ولی تمام گلهای یک درخت تبدیل به میوه نمی‌شوند. شکل تنه درخت زیتون خیلی نامنظم است یعنی تنه درخت صاف و عمودی رشد نمی‌کند و اغلب برجستگیها و غده‌هایی روی تنه و شاخه‌های آن مشاهده می‌شود. روی ریشه درخت زیتون نیز مجموعه‌ای از جوانه‌ها ساقه هوایی فشرده به یکدیگر به شکل غده که اندازه آن به درشتی یک تخم غاز است مشاهده می‌شود.
آب و هوای مطلوب درخت زیتون
درخت زیتون یکی از گیاهان مناطق مدیترانه‌ای یعنی مناطقی که دارای هوای گرم و مرطوب که معمولا در زمستان درجه حرارت هیچگاه به صفر نمی‌رود می‌باشد. مع هذا در نواحی خشک اگر بتوان در فصل تابستان باغ را آبیاری کرد درخت زیتون کاملا رشد کرده محصول قابل ملاحظه‌ای می‌دهد. از نظر درجه حرارت نیز درخت زیتون که گیاه گرمسیری می‌باشد تا اندازه‌ای نسبتا زیاد تحمل سرما را می‌کند یعنی درختان جوان تا 9 درجه سرما و درختان مسن و بارور تا 12 درجه زیر صفر را تحمل می‌کنند.
سرمای شدید در درخت زیتون باعث شکاف خوردن پوست درخت شده و در محل شکاف باکتریهای مخصوصی تولید برآمدگی می‌کنند و کم‌کم تعداد این گره‌ها زیاد شده تا بالاخره باعث خشک شدن درخت می‌گردد. سرما به برگها صدمه قابل ملاحظه‌ای نمی‌زند و میوه‌های سرمازده که پلاسیده و کوچک بمانند فقط برای تهیه روغن زیتون قابل استفاده می‌باشند.


خاک مطلوب درخت زیتون
درخت زیتون را در هر نوع زمین می‌توان کاشت ولی مقدار محصول همیشه متناسب با درجه حاصلخیزی و مرغوبی خاک می‌باشد برای برداشت محصول کافی و مرغوب باید درخت زیتون را در زمینهای عمیق و حاصلخیز کاشت. در زمینهایی که سطح‌الارضی کم عمق می‌توان زیتون کاری کرد. از کاشت این درخت در اراضی مرطوب و یا زمینهای شور باید خودداری شود.
ازدیاد درخت زیتون
درخت زیتون را می‌توان به طرق مختلف زیاد کرد. بعضی از کلیه وسایل تکثیر مانند کاشت هسته ، قلمه ، خواباندن شاخه و پیوند پایه بذری می‌توان استفاده کرد. بین طرق مختلف تکثیر بیشتر از کاشت هسته برای تهیه پایه و پیوند و قلمه خشبی و یا نیمه خشبی استفاده می‌کنند.
کود و حفظ حاصلخیزی خاک در باغ زیتون
کودهای ازته در درشتی میوه و مقدار محصول زیتون اثر زیاد دارد. در عمل چون ازت در زمین مخصوصا در اراضی فاقد مواد آلی به مقدار بسیار کم موجود است باید هر سال مقداری کود دامی و شیمیایی ازته به درخت داد. کود دامی اثر سریع‌تر ندارد ولی در زمینهایی که از حیث حاصلخیزی ضعیف هستند و مخصوصا برای اصلاح خواص فیزیکی خاک لازم است و درصورتی که بهای کود دامی زیاد باشد و از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نباشد باید حتما از کود سبز برای تامین مواد آلی زمین یعنی هوموس استفاده کرد.
در اراضی ضعیف برای هر درخت زیتون و در مدت سه سال اول هر ساله مقدار 500 گرم ازت در اسفند یا فروردین ماه باید با خاک مخلوط کرد. در اراضیهای حاصلخیز و مرغوب می‌توان از کود شیمیایی اولیه یعنی 500 گرم ازت برای هر درخت صرفنظر کرد و فقط برای حفظ حاصلخیزی خاک کود دامی و یا کود سبز را مورد استفاده قرار داده فقط 200 تا 250 گرم ازت سالیانه برای هر درخت کافی می‌باشد.

گیلاس

گیلاس
نام علمی گیلاس Cerasus avium می‌باشد از جنس Cerasus و از تیره Rosaceaeاست. درخت گیلاس بدون خار و دارای میوه گوشت‌دار و محتوی یک هسته است. دارای گونه‌های متعدد و در تمام ایران پراکنده می باشد. از گیلاس علاوه بر مصرف به عنوان میوه خام ، مربا و کمپوت ساخته می‌شود. برگ آن به صورت دم کرده برای درمان بیماری کلیه و کبد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اصل و قدمت گیلاس
این گیاه احتمالا از منطقه‌ای بین دریای سیاه و دریای خزر منشا گرفته است. ولی به نظر می‌رسد که در زمانهای قدیم آن را به اروپا برده باشند. بیشتر ارقام کشت شده آن در سرتاسر دنیا از اروپا منشا گرفته‌اند، ولی تعدادی از ارقام مهم ، در مناطق گیلاس خیز محلی انتخاب یا اصلاح گردیده‌اند.
اطلاعات گیاه شناسی گیلاس
گلها به رنگ سفید یا به رنگ سرخ ، معمولا با دمگل فرعی ، منفرد یا گروهی یا خوشه‌ای ، لوله گل فنجانی شکل یا لوله‌ای و گلها بدون دمگل ، خامه شیاردار ، کلاله چال‌دار ، تخمدان معمولا بدون کرک ، هسته صاف یا شیاردار و سوراخ سوراخ.
گلهای گیلاس
گلهای گیلاس در دستجات غیر مختلط 2 تا 4 تایی به صورت جانبی روی اسپورهای کوتاه یا نزدیک به قاعده شاخه‌های طویل‌تر تشکیل می‌شود. در گیلاس گلها فقط روی جوانه‌هایی که در آنها برگهای همراه نسبتا زودتر در تابستان باز می‌شوند، بوجود می‌آید. گل معمولا دارای یک مادگی هستند، ولی بعد از تابستانهای خیلی داغ ممکن است دو مادگی در هر گل تشکیل شود، که منجر به بوجود آمدن میوه‌های دو تایی می‌شود که یک وضعیت نامطلوبی را بوجود می‌آورد.
آب و هوای مطلوب درخت گیلاس
سطح پراکندگی و انتشار این درخت خیلی وسیع است یعنی در آب و هوای گرم معتدل و سرد معتدل سبز شده و محصول کافی می دهد. مع هذا بهترین هوا برای زندگی این درخت نقاط معتدل سرد مانند نواحی کوهستانی می‌باشد با توجه به اینکه گیلاس در مقابل پوسیدگی قهوه‌ای ، حساس می‌باشد، بایستی در جایی که آب و هوا برای توسعه این بیماری ، خیلی سرد یا خیلی خشک می‌باشد کشت گردد. در مناطقی که دارای بارانهای زمستانه خوب و تابستانهای خشک و خنک هستند ایده‌آل می‌باشند.




خاک مرغوب درخت گیلاس
درخت گیلاس در هر نوع زمین روئیده و رشد کافی می‌نماید. فقط از زمینهای رسی مرطوب و یا خیلی خشک گریزان هستند. درخت گیلاس را در هر جهت می‌کارند ولی در فرمهای پهن از کشت آن رو به جنوب یعنی نقاطی که در مقابل آفتاب قرار می‌گیرد باید خودداری نمود.
رسیدن گیلاس
افزایش مواد جامد قابل حل (قندها) و افزایش رنگ میوه به عنوان بهترین شاخص رسیدگی مورد توجه قرار گرفته است، ولی شواهد اخیرا نشان می‌دهد که نیروی لازم برای جدا کردن میوه از درخت ممکن است بهتر باشد. وقتی میوه می‌رسد اتصال بین شاخه میوه سست شده و نیروی کاهش یافته لازم برای جدا کردن میوه از درخت را می‌توان اندازه‌گیری کرده و به عنوان شاخص رسیدگی بکار برد.
تکثیر گیلاس
معمولا درخت گیلاس را بوسیله بذر و پیوند ازدیاد می‌نمایند برای پیوند گیلاس بهترین پایه محلب C.mahleb است که آن را آلبالو تلخه می‌نامند.



پیوند
برای پیوند گیلاس از پیوند شکمی ، شکافی و پیوند انگلیسی استفاده می‌نمایند ولی پیوند شکمی از سایر انواع پیوند‌ها بسیار معمول است. برای پیوند شکمی باید در اوایل شهریور اقدام نمود. مخصوصا اگر پایه از بذر عمل آمده باشد و یا آلبالو تلخه باشد، باید یک ماه دیرتر یعنی در مهر ماه باید اقدام به این امر نمود. در پاره‌ای از انواع گیلاسهای خارجی باید همیشه و حتما نزدیک سطح زمین یعنی 10 تا 15 سانتیمتری پیوند نمود. راجع به پیوند انگلیسی این نکته قابل توجه است که هر گاه عمل پیوند از اواخر شهریور تا اواسط مهر ماه انجام بگیرد بهترین نتیجه را می‌دهد.

کدوی تخم کاغذی

چکیده:

در گذشته بصورت سنتی از دانه های کدوی تخم کاغذی برای د�?ع کرم کدو است�?اده می شد . بعدها تحقیقات نشان داد که دانه های این گیاه و روغن حاصل از آن حاوی مواد مؤثره ارزشمندی مانند: 

peponen,prostaliquid,gronfing است ،که نقش عمده ای در معالجه غده پروستات و مداوای سوزش مجاری ادرار و معالجه تصلب شرایین دارد. مصر�? دانه های این گیاه باعث تقویت و مقاومت بدن در مقابل عوامل بیماریزا می شود . امروزه کدوی تخم کاغذی در صنایع داروسازی خیلی مهم است و در سطوح وسیعی در آلمان،اتریش،مجارستان و رومانی کشت می شود .

گیاه شناسی:

Cucurbita pepo var.striaca

کدوی تخم کاغذی ((pumpkin

متعلق به تیره کدوییان گیاهی است ،عل�?ی،یکساله،با ساقه کرکدار و خزنده،ریشه محکم و برگهای پنج لبی که گلهای نر و ماده آن جدا از هم بر روی گیاه قرار می گیرند. گلها به رنگ زرد و پنج لبی می باشند.گلهای ماده کوتاهتر از گلهای نر می باشند. ابتدا گلهای نر به صورت دسته ای و سپس گلهای ماده به طور جداگانه ظاهر می شوند.میوه گوشت دار ،درشت و کروی شکل و یا کم و بیش کشیده است. میوه رسیده به رنگ زرد یا سبز زرذ می باشد. داخل هر میوه 400تا500 عدد دانه به رنگ سبز تیره یا زیتونی است. اطرا�? دانه ها را پوشش ش�?ا�? و ظری�?ی احاطه می کند. وزن هزار دانه آن 100تا300 گرم است.

اکولوژی:

گیاهی  است روز بلند و دمای مورد نیاز برای جوانه زنی بذور12 درجه سانتیگراد ولی دمای مطلوب برای رویش 25تا35 درجه است. رویش این گیاه در دمای 14 درجه سانتیگراد متوق�? می شود . برگها به شدت به سرما حساس است به طوری که در دمای 1تا2 درجه سانتیگراد گیاه دچار سرما زدگی شده و خشک می شوند. این گیاه قادر است خشکی را تحمل کند . در صورت خشکسالیهای طولانی مدت ریشه قادر به جذب رطوبت از اعماق خاک خواهد بود . دوره  رویش این گیاه بسته به رقم و شرایط اقلیمی بین 120تا140 روز است.

کدوی تخم کاغذی برای رویش به خاک خاصی نیاز ندارد ولی خاک های با با�?ت متوسط و غنی از مواد غذایی خاک های مناسبی برای کشت می باشد.

کشت در خاک های اسیدی و مناطق سرد مناسب نیست. همچنین در زمینهایی که سطح آب زیرزمینی آن بالاست نباید کشت شود. کدوی پوست کاغذی به اکثر عل�? کشها حساس است.

مواد و عناصر مورد نیاز:    

30تا40 تن کود حیوانی کاملاً پوسیده نقش عمده در ا�?زایش عملکرد دانه و مواد مؤثره گیاه دارد. اگر زمین از مئاد و عناصر غذایی تهی باشد در �?صل پاییز به همراه کود حیوانی مقدار 120تا160 کیلوگرم کود اوره ،240تا300 کیلوگرم کود �?س�?اته و 150تا180گیلوگرم کود پتاسه باید به خاک اضا�?ه کرد.

تاریخ و �?واصل کاشت:

در �?صل پاییز پس از ا�?زودن کود های حیوانی و شیمیایی به زمین شخم عمیقی زده می شود . ابتدای بهار زمین برای کشت بذر آماده می باشد.

هنگامیکه خطر سرمازدگی بر طر�? شد می توان اقدام به کشت نمود . چون این گیاه به سرما حساس است از این رو بهتر است با تأخیر اقدام به کشت شود . زمان مناسب برای کاشت در یزد اوایل �?روردین تا نیمه اول اردیبهشت ماه میباشد.  بذرها به مقدار 6تا9 کیلوگرم، باید در ردی�? هایی  به �?اصله 100تا150 سانتی متر کشت شود و �?اصله بین دو بوته در روی ردی�? 40تا50 سانتی متر است . بهتر است کشت به صورت جوی و پشته ای انجام شود و ضمناً بذرها به علت حساسیت گیاه به بوته میری ، در بالای پشته ها  کشت می شوند.

چون دانه ها ا�?قد پوشش هستند  باید با قارچ کشهای مناسب ضدع�?ونی گردند. در هر چاله 3تا5 بذر قرار گیرد. 

داشت و نگهداری:

                                                                                                    
   پس از سبز شدن بوته های ضعی�? را تنک کرده و �?قط یک بوته قوی نگه داری می شود. پس از کاشت آبیاری مناسب ضروری است و دوره آبیاری تا قبل از گلدهی 10-7 روز و بعد از آن هر6 روز یکبار در شرایط اقلیمی استان یزد می باشد. چون ساقه گیاه خزنده است و عل�? های هرز می توانند بر آنها غلبه کنند از این رو مبارزه با عل�? های هرز ضرورت دارد .

آ�?ات و بیماری ها:

این گیاه به برخی آ�?ات و بیماری ها حساس است . به سرعت به بیماری های ویروسی مبتلا می شود مبارزه با آ�?ات ناقل ویروس و همچنین خارج کردن و سوزاندن بوته های آلوده به ویروس نقش مهمی در کنترل ان دارد. از بیماریهای خطرناک کدو می توان از س�?یدک سطحی و دروغی نام برد. که برای مبارزه با س�?یدک سطحی که در آن سطح برگ از پوشش س�?ید رنگ متمایل به خاکستری پوشیده می شود، از سموم کاراتان،آ�?وگان و پودر های گوگرد وتابل به نسبت 3تا5 هزار و معمولاً با 2تا3 بار تکرار است�?اده می شود.

برای مبارزه با س�?یدک دروغی که در آن در سطح برگ لکه های زرد یا س�?ید رنگی ظاهر می گردد که در پشت این لکه ها پوشش قارچی به رنگ س�?ید متمایل به خاکستری مشاهده می شود، از قارچ کشهای دیتان،کوپروسان سوپر د، زینب، مانکوزب و ارتوسید است�?اده می شود.

بوته میری باعث مرگ ناگهانی و از بین ر�?تن سریع بوته ها می گردد ، که از مواد قارچ کش نظیر سرزان یا تیرام است�?اده می شود.

برداشت محصول:

زمان برداشت گیاه به شرایط اقلیمی محل رویش گیاه بستگی دارد. میوه ها از اواسط مرداد ماه به تدریج می رسند . با رسیدن میوه ها برگ ها و ساقه ها خشک می گردند. هنگامیکه 70تا75 درصد میوه ها رسیدند آنها را باید جمع آوری کرد. پس از جمع آوری میوه ها آنها را شکسته و دانه های داخل آن را خارج می کنند. سپس آنها را در دمای مناسب 30تا35 درجه سانتیگراد  خشک می کنند. رطوبت مجاز در دانه های خشک شده 12 درصد است. دانه های خشک شده را باید در کیسه های 40تا50 کیلویی بسته بندی و در مکان خنک و خشک نگه داری کرد.

عملکرد بذر بسته به شرایط اقلیمی و خاکی معمولاً 80تا150 تن میوه کدو در هر هکتار می باشد ، که از این مقدار 900تا1500 کیلوگرم دانه بدست می آید.

انگور

انگور با انواع خاکها خود را تطبیق داده و عناصر غذایی مورد نیاز آن نسبت به سایر محصولات باغبانی کمتر است اما کمبود هر کدام از آنها حتی به مقدار کم نیز تاثیر زیادی بر کیفیت و کمیت محصول خواهد داشت .

تاثیر عناصر مختلف بر انگور و علایم کمبود آنها:

زت(N): باعث افزایش  رشد شده و علائم کمبود آن تا زمانی که خیلی شدید نباشد به آسانی قابل تشخیص نیست . ولی در کمبودهای شدید برگها کم رنگ و مایل به زرد شده ورشد شاخه ها کاهش می یابد .

فسفر(P): در تبدیل قند  به نشاسته نقش داشته ولی کمبود آن در تاکستانها شایع نیست .علائم کمبود بستگی به واریته آن دارد(شکل1و4).

پتاسیم(K): باعث  بهبود کیفیت انگور شده از نرم شدگی و لهیدگی و ریزش پیش از موعد حبه ها جلوگیری نموده و مانع رسیدگی ناهماهنگ آنها می گردد .علائم کمبود آن در قسمت میانی ساقه ها دیده می شود . حاشیه برگها کلروز شده حبه ها ریز می ماند و قسمت پایین خوشه متلاشی و خشک می گردد و حبه ها کشمش مانند می شوند .(شکل2)

روی(Zn):از ریزش حبه ها چلوگیری نموده و به ساخت هورمون اکسین کمک می کند در صورت کمبود. محل اتصال دمبرگ به پهنک توسعه نیافته و باریک می ماند. گیاه دچار کمبود اکسین شده و رشد آن مختل می گردد. حبه ها نا رس باقی مانده و شروع به ریزش می کنند.

منکنز(Mn): نقش آن مشارکت در سیستم های آنزیمی و تولید کلروفیل است. علائم کمبود معمولا تا سه هفته پس از گلدهی ظاهر شده و این علائم با زرد شدن بین رگبرگها آغاز می گردد و اغلب در برگهای جوان دیده می شود.(شکل3)

بر(B): این عناصر در فعالیتهای حیاتی گیاه نقش عمده ای داشته. باعث ساخت پکتین شده و مقاومت گیاه را نسبت به سرما و بیماریها افزایش میدهد و به رشد ریشه نیز کمک می کند. در صورت کمبود اختلالاتی در رشد و نمو دانه گرده به وجود می آید که میزان محصول را به شدت کاهش می دهد. علائم کمبود بر در انگور به آسانی قابل تشخیص است. به طوری که بوته های با کمبود شدید. میوه نداشته و برخی از خوشه ها سوخته و خشک می شوند و فقط ساقه خوشه همراه با چند حبه باقی می ماند.